Mexico

Als je de gemiddelde Nederlander spreekt over Mexico is de kans levensgroot aanwezig dat hij je iets weet te vertellen over Cancun. Zo’n beetje de enige bestemming alwaar de grote reisorganisaties op vliegen en ook de charterluchtvaartmaatschappijen landingsrechten hebben. Het lijkt soms wel of sommige ressorts of hotels eigendom zijn van Nederlandse touroperators. Per definitie dus een plek die wij zullen mijden, want als ik Nederlanders wil ontmoeten loop ik wel even naar ons eigen wijkwinkelcentrum. Keuze genoeg! Wij boeken echter zo min mogelijk pakketreizen, simpelweg omdat het ons teveel beperkingen geeft en onze vrijheid beknot. Zo gingen wij deze keer met de Lufthansa. We hadden een koopje gevonden, zij het dat we moesten overstappen in Frankfurt, maar voor nog geen 330 euro naar Mexico City vliegen heen en terug is toch een koopje nietwaar? Ja, dat M.C. dat ‘trok mij als een magneet.’ Men zegt dat het nu de grootste stad ter wereld is, met meer dan 26 miljoen inwoners. Kunt u zich dat voorstellen?: één stad met bijna twee keer zoveel inwoners als héél Nederland? Zoiets knaagt aan mijn fantasie en voorstellingsvermogen en dan moet ik zo’n stad ook zien én ‘doorkruisen!’ Dat hebben we dan ook gedaan. Vanuit het uiterste zuiden naar het noordelijkste puntje en idem zo van oost tot west en natuurlijk zoveel mogelijk slenteren door het centrum. Dan mag je zeggen: een klein beetje een idee te hebben waar je over praat en toch gelijk nuancerend jezelf wel realiseren dat je wijken gemist hebt, die op zijn minst net zo groot zijn als Amsterdam en Rotterdam samen.

De Paseo de la Reforma

Echt heel oud is deze stad nog niet zo eens. Pas in 1325 zijn de Azteken neergestreken op een eilandje in het Meer van Texcoco en hebben daar hun eigen stad gesticht: Tenochtitlan. Deze eerste nederzetting ontwikkelde zich snel (in nog geen 200 jaar) tot een grote stad. Met bruggen en dammen, drinkwatertoevoer, tempels, paleizen, markten, een rioleringsysteem en had zelfs zowat 300.000 inwoners toen de Spanjaarden Mexico veroverden en onder leiding van Cortez de hele zaak kort en klein sloegen en het moorden in 1521 kon beginnen. Het is dan ook wellicht voor mij mede de oorzaak dat ik niet een grote ‘Spanje-fanaat’ ben zoals zoveel Nederlanders. Ik had al zoveel Zuid- en Midden-Amerikaanse landen bezocht en ook hun geschiedenis een beetje vernomen, dat mijn reserve ten aanzien van Spanje alleen maar gegroeid is. Hiermede doe ik wellicht het hedendaagse Spanje erg tekort en niet dat ik Spanje zal mijden. Maar mét hun stierengevechten, het machogedrag én hun geschiedenis kennende zoals wat ze hier uitgespookt hebben in onze regio. Dat alles leidt er niet toe dat ik ze een warm hart toedraag. Neem daarbij ook nog het feit hoe tot voor kort Franco en consorten de veroordeelden, maar ook hen die het regiem niet welgevallig waren, aan de Garotte (de wurgpaal) lieten sterven, dan heb ik toch wel wat moeite met deze ‘typjes.’ Temeer als we ons realiseren hoeveel schatten, kunst én wetenschap er teloor is gegaan door pure hebzucht en blind religieus fanatisme.

Nu gauw terug naar het hedendaagse Mexico. Het landen op het vliegveld van Mexico City is al een belevenis op zich. De hoogtemeter in het vliegtuig blijft steken op 2.200 meter! Dit feit, samen met de enorme luchtvervuiling, want M.C. ligt in een groot dal, omgeven door duizenden meters hoge bergketens, wel tot 5.000 meter toe. Dat maakt M.C. voor longpatiënten geen aangename verblijfplaats. Ik merkte eigenlijk helemaal niets van het feit dat we op een dergelijke hoogte waren gekomen. Net zoals bijna alle Mexicanen rookte ik er net zo hard op los als dat ik in Nederland gewend was. Zoals gewoonlijk hadden we slechts voor één nacht een hotel geboekt. Dit om hele pragmatische redenen. Niet te veel zoeken na een lange reis en altijd met de gedachte in het hoofd, dat ik anders teveel zou betalen als ik alles hier van tevoren regel en betaal en dat bleek dan ook maar weer eens helemaal te kloppen. Na even ‘smoezen’ met de receptie bleven we dus nog vier nachten en dat voor een prijs bijna gelijk als voor die eerste nacht die we in Nederland al geboekt hadden. Tja, dat reisbureaus ook moeten leven kan ik billijken met dan toch liever via een ander zijn portemonnee en niet via de mijne!

Zo ook met de auto, een land als Mexico bezoeken zonder auto is ‘gekkenwerk.’ Er is weliswaar een goed functionerend openbaar vervoersysteem van treinen en bussen. Echter ik prefereer mijn vrijheid en heb bovendien een ‘broertje dood’ aan koffers zeulen. Elke toerist die hier een huurauto boekt krijgt geheid een Volkswagen, model Kever en … deze ‘toeristen-verhuurbakken’ zijn erg goed herkenbaar aan de speciale nummerborden. Ook zijn er ‘figuren’ die nou juist dáár erg op gebrand zijn om hun schamele inkomen een beetje op te krikken. Spreekt mij dus ook niet erg aan, zo’n herkenbaar ‘toeristenbakkie.’ Dus ik zocht een locale verhuurder en vond een schitterende Nissan. Veel kracht onder de motorkap, vier deuren, geen ‘toeristen-’of als huurauto te herkennen kentekenplaat en dat voor een prijs waar je twee van die Kevers voor krijgt. Jammer voor de ‘diepe steekzakken,’ annex provisie van de Nederlandse touroperator, maar ik moet ook leven! en vakanties slokken al best wat op nietwaar?

Zo heb ik mij via de receptie van het hotel aangesloten bij een dagtour met een lokale gids, die ons de hoogtepunten van M.C. liet zien, samen met nog 6 toeristen in een klein busje. Het was een door de ‘wolgeverfde’ ervaren reisleider. Echter redelijk fair en eerlijk én beladen met een vracht aan kennis! Dat had deze al wat oudere man aangaande zijn stad en zijn land. Zeldzaam! Ik heb het geluk als men een beetje langzaam Spaans spreekt, dan kan ik het redelijk verstaan. Gelukkig deed de goede man dat dan ook en wel consequent. Zo bracht hij ons midden in een wijk met grote Amerikaans aandoende flats. Ineens zie je daar een ruïne van een oude tempel met er tegenover een gloednieuwe supermarkt en toch past het allemaal in het geheel. Hét absolute middelpunt van de stad is de Zócalo, in M.C. genoemd: de Plaza de la Constitución en is het ‘kloppend hart’ van deze metropool. Daar vind je de imposante Catedral Metropolitana uit 1573 met zijn vele crypten en vol met kunstwerken en vlak achter deze kerk vind je de Templo Mayor (Teocalli). Vol met ruïnes en dan besef je dat het huidige M.C. gebouwd is op de restanten van de vroegere hoofdstad Tenochtitlan. Maar op de Zócalo (centrale plein) vind je ook het lage, lange, imposante Nationaal paleis, bovendien residentie van de President. Op deze historische plaats stond ooit het niet minder imposante paleis van de legendarische Montezuma. Maar ook dat is uiteraard door de Spanjaarden in 1521 ‘vakkundig’ gesloopt, c.q. met de grond gelijk gemaakt. Over barbarij gesproken!

Plaza de la Constitución

Dit immense grote plein wordt nu gebruikt voor enerzijds demonstraties en anderzijds voor uitingen van nationale trots. Want, tjonge jonge, wat zijn die Mexicanen fier op hun land en afkomst. Zo zie je dagelijks en niet alleen in M.C., maar ook in elke provinciehoofdstad (eigenlijk zijn het staten net als in de U.S.) het strijken van de vlag. Dit gaat gepaard met veel militair ceremonieel en muziek en de massa’s mensen zie je dan eerbiedig hun rechterhand op het hart leggen, als het volkslied wordt gespeeld en dit elke avond én met volle overtuiging! Drie zaken moét ik u toch vertellen over deze stad. Dit zijn toeristische hoogtepunten van de eerste orde en zeker niet te missen als u M.C. wilt bezoeken. De vele ‘mariachis’ in hun opvallende zwarte kostuums gestoken straat- en terrasmuzikanten mét sombrero die elke avond op het Plaza Garibaldi u graag een serenade ten gehore brengen. Tegen uiteraard een voldoende aantal pesos! Rasartiesten, zowel qua muziek als in hun hele optreden. Dat dit sfeervol is zal een ieder begrijpen, zeker tijdens een zwoele avond en met een goed gevuld glas voor u op een terrastafeltje. Een ander niet te missen hoogtepunt is een bezoek aan de compleet nieuwe Basiliek van de O.L.V. van Guadalupe. Hét centrum van Katholiek Mexico. Zoals met bijna alles in Mexico, staat de oude basiliek er dus ook nog. Die werd echter te klein en een geheel aan de eisen van onze tijd aangepaste nieuwe basiliek is er naast verrezen. Vele doorgaans ouderen, maar ook nog jongeren zie je de tientallen meters hoge trappen op hun knieën naar boven kruipen, als een soort van boetedoening. Compleet onwetend van het feit dat Christus de volledige schuldenlast van de wereld al op Zich geladen heeft.

Soms lijkt het een vorm van masochisme en heeft het iets afstotelijks want niet zelden gaat het tot bloedens toe. Een nare bijkomstigheid is echter dat men op deze plaats ook veel zigeuners aantreft die niet alleen komen bidden, maar zich met bedelen en diefstal in leven houden. Dat stelen staat dan in fel contrast met het religieuze aspect zult u zeggen, maar voor de beleving van de zigeuners gaat dat niet op! In hun optiek zijn zij gerechtigd te stelen. Een oude legende stelt dat ooit een zigeuner een der spijkers had gestolen (weggenomen) waarmee Jezus Christus aan het kruishout zou worden genageld. De bedoeling was ze alle vier te nemen, maar deze zigeuner, zo verhaalt de legende, werd betrapt en kon zich toch nog met één spijker uit de voeten maken. Hem zou daarna een engel zijn verschenen die de hemelse dankbaarheid kwam overbrengen en deze zigeuner en zijn volk hierbij het recht verschafte te mogen stelen om in leven te blijven. Dit is de officiële uitleg om het stelen acceptabel te maken! Mijn commentaar op deze legende zal ik maar achterwege laten en gauw overgaan naar het werkelijke hoogtepunt van M.C.

Een goede vijftigtal kilometers noordoostelijk van de stad ligt het piramidecomplex. Teotihuacán met de Piramide van de Zon en de kleinere Piramide van de Maan en een heel tempelcomplex. Bijzonder interessant is de Tempel van Quetzalcoatl, de gevederde slang. De Piramide van de Zon is wellicht het meest bekende ‘symbool’ van Mexico, 65 meter hoog en 220 meter breed aan elke zijde. Je kunt en mag deze beklimmen daar het een trappenpiramide is. Dit alles is zeer imposant en als je aan de voet staat van deze bouwwerken besef je pas een beetje wat voor een beschaving hier al was voor de komst van de ‘barbaren,’ eehhh … Spanjaarden.

Piramide van de Zon

Overigens de meeste hedendaagse Mexicanen stammen in directe lijn af van de vroegere bewoners, zoals de Azteken, de Tolteken, de Maya’s, de Olmeken enzovoorts. De echte Indianen maken echter een timide en gelaten indruk, soms ervoer ik ze alsof ze verdoofd waren, een constante apathie en berusting en dat moet gezegd worden: de Indianen worden toch als een soort van tweederangs burgers beschouwd door de gemengde bevolking en zeker door de blanke bevolking, die tevens de leidinggevenden zijn en bijna alle macht én kapitaal in handen hebben. Waar je als toerist het meest mee te maken krijgt zijn de gemengde Mexicanen en de van Spanjaarden afstammende Mexicanen. Met de Indianen krijgt u alleen te maken als zijnde verkopers van allerlei prullaria. Ook kinderen die erop uit worden gestuurd om te bedelen zijn veelal van Indiaanse afkomst. In het zuiden ziet u ze heel veel, maar de meeste Indianen zijn werkeloos en maken een apathische indruk. Bijna overal en in elke stad waar we geweest zijn zag je de bordjes bij winkels en bij bedrijven hangen waarop men vroeg om personeel. Geschoold én ongeschoold! Toch is de werkeloosheid onder de Indianen gigantisch. Ook in plaatsen met een 90% Indianenbevolking is er enerzijds de grote werkeloosheid en dito armoede. Anderzijds is er een enorm groot tekort aan personeel en dit alom!

Na een vijftal dagen de M.C. goed te hebben bekeken en op ons te hebben laten inwerken, kozen we voor een grote zuidelijke rondrit per auto. Eerst vanuit M.C. naar Vera Cruz, de legendarische havenplaats, nu ook al bijna een miljoenenstad, aan de Golf van Mexico. Wat was ik blij geen hotel gereserveerd te hebben. Een klein, simpel, maar kraakhelder hotelletje was gauw gevonden voor maar 8 dollar per nacht per kamer! Kijk, dát zijn prijzen die mij zéér welgevallig zijn en als je er dan nog een douche, toilet en televisie bij hebt, snap je niet hoe het uitkan! Toch zal er wel winst aan gemaakt worden want de eigenaresse was oprecht teleurgesteld dat we na 3 dagen al weer verder trokken! Een tocht die ik nimmer zal vergeten, door de bergen heen waar tot voor kort de aarde nog aardig in opstand was gekomen. Dat gebied is erg aardbevingsgevoelig en de resultaten zoals grote stukken van de weg, die waren weggeslagen en diep in een ravijn lagen, getuigden daarvan.

Het was een tocht van Vera Cruz aan de kust naar het vierhonderd kilometer dieper in het binnenland gelegen en bijna volledig door Indianen bewoonde stad Oaxaca. Nazaten van de Mixteken en later de Zapoteken. Deze Indianen, alhoewel allemaal Rooms-katholiek in naam, hebben nog steeds de tradities en geloof van hun voorouders hoog in het vaandel staan. Dat oorspronkelijke geloof is overigens volkomen vermengd met allerlei Roomse rituelen en gebruiken. Overigens de steeds meer en meer opkomende Gereformeerde en Evangelische zendingsbewegingen, die hier wél vaste voet aan de grond krijgen, zijn veel radicaler en verwerpen de oude ‘Heidense’ of inheemse gebruiken geheel. Zo ook hun inheemse volgelingen. Vreemd, hun lukt dat wel en de Katholieke kerk lukt dat geenszins. Op de Zócalo (centrale plein) van deze eeuwenoude stad waar nog veel oude Indiaanse gebouwen in takt zijn gebleven, voelde ik me een echte koloniaal. Zeker toen ik al staande op een balkon van een restaurant in de koele avondwind het schouwspel gadesloeg van het binnenhalen van de vlag. Dit ook weer met heel veel militair vertoon én ‘couleur locale.’ Daarna begon het grote flaneren onder de prachtige bomen en palmen die dit karakteristieke plein een echt tropisch aanzicht gaf. Links en rechts Indiaanse vrouwen die hun borduurwerk en vlechtwerk te koop aanprezen, zangers, gitaristen, jongleurs en klein ‘geboefte’ maakten het geheel tot een waar sprookje. Zoals bij haast elke Mexicaanse stad was er wel een tempelcomplex in de buurt te bezoeken dat we de andere dag dan ook braaf deden, alvorens naar de andere kust te rijden van Mexico en wel naar die van de Grote Oceaan. Acapulco werd onze volgende langdurige halteplaats. Een juweel van een hotelletje gevonden aan de kilometers lange boulevard. Direct aan het strand én met zwembad voor hen die de zee ietsje te groot vonden en een wel héél goed voorziene bar. Voor 18 hele dollars per nacht (voor 2 personen), niet iets om je echt over op te winden!

Acapulco

Acapulco, laat ik niet ‘lyrisch’ worden, maar de zonsondergang alleen al, de natuur, het uitzicht, de sfeer, God, wat is de wereld mooi! Maar ook het rijke en decadente en dat tegelijkertijd met de armoede is eveneens schrijnend. Alhoewel de armoede een feit is, is honger, wat de meeste extreme vorm van armoede is, gelukkig ver te zoeken in Mexico. Wel was ik gechoqueerd door een bedelaar aan te treffen zonder armen, zonder benen en een mismaakt hoofdje. Door middel van een bordje werd kenbaar gemaakt dat ‘deze mens’ ook niet kon spreken en er werd om een aalmoes gevraagd. Hij zat op een plankje met hieronder een paar wieltjes gemonteerd. Was geenszins zelf in staat ook maar een centimeter van plaats te veranderen, daar hij alle ledematen mistte. Er bestaat in Mexico zoiets als een Sociale Dienst die een uitkering geeft aan dit soort mensen. Echter als je het bedrag verneemt, dan is een aalmoes, neen, een gift zeker op zijn plaats!

Het wegennet van het hedendaagse Mexico is schitterend. Prachtige autowegen, maar de 4- of 6-baanswegen zijn uitgestorven en dit vanwege de hoge tolgelden. De gewone wegen zijn uiteraard druk tot zeer druk maar toch redelijk veilig en als er geen aardbeving heeft plaatsgehad, zeer goed berijdbaar. In tegenstelling tot bijvoorbeeld 30 jaar geleden, heb je van de toen corrupte politie niets meer te vrezen. Het lijkt wel of ze nu allemaal een ordentelijke salariëring ontvangen en als je het niet al te bont maakt laten ze je ook nog links liggen. Het zijn zeker geen ‘muggenzifters’ gelijk in Nederland die je bij 10 kilometer te hard behandelen als een ‘zware topcrimineel’ en dienovereenkomstige boetes laten betalen. Zo zat ik eens op een 1e verdieping van een restaurant en zag een kleine aanrijding voor mijn ogen gebeuren. Er was wel sprake van enige materiële schade aan beide auto’s maar geen persoonlijke ongelukken. De twee chauffeurs voerden een magistraal staaltje van theatraal misnoegen tegenover elkaar op en al spoedig kwam ‘oom agent’ de zaak in ogenschouw nemen. De hele vertoning duurde pak ‘m beet een half uurtje. Toen werd er wat opgeschreven en al doende zag men het temperament van de twee mannen tot bedaren komen. Met z’n drieën, de twee bestuurders én de agent gingen ze samen een glaasje drinken op een nabij gelegen terrasje en na een half uurtje werd er met een weids en hartelijk armgezwaai wederzijds afscheid genomen én evenzo van de politieagent. Kijk, zo kan het dus ook! Het leven is toch maar zo kort nietwaar?

Mexico

Een ander voorbeeldje van de Mexicaanse levensstijl hebben we mogen ervaren in het al eerder vernoemde Vera Cruz. Aan een van de promenades vonden we een alleraardigst leuk restaurantje annex barretje. We hebben vele genoeglijke uurtjes daar doorgebracht en de eigenaar sprak vloeiend Engels. Hij bracht ons graag en uitvoerig op de hoogte van de ‘Mexician Way of Life.’ Zo wees hij ons op de elektriciteitskabels die overduidelijk illegaal waren aangelegd. Dit om van de plaatselijke en boven de grond gelegen elektriciteitsvoorziening, stroom af te tappen. Op mijn vraag of dat geen problemen opleverde, grijnsde hij van ‘oor tot oor.’ Zei me vervolgens dat er elke drie maanden een controleur, een kleine, doch noodzakelijke bijdrage in zijn levensonderhoud kwam halen. Om derhalve de lokale overheid niet te alarmeren en met deze bijdrage aan het ‘fonds van nooddriftige ambtenaren’ was hij slechts een vijfde kwijt, dan wat hij anders had moeten betalen aan de regionale elektriciteitsmaatschappij. Zo waren er nog meerdere voorbeelden die het leven veraangenaamde voor een kleine zelfstandige. Het voert te ver u de gehele reis te beschrijven, dat zou een half boek worden. Mexico is meer dan louter zonovergoten stranden en eeuwenoude Mayacultuur. Het is een klein werelddeel met ruim 100 miljoen toch wel alleraardigste mensen. Die zo gauw ze in de gaten hebben dat je geen ‘Gringo’ bent, dus geen Amerikaanse, je open en onbevangen van harte welkom heten in hun land waar ze ‘apetrots’ op zijn.

Nog even een klein stukje inzake de grote controverse: Mexico-Verenigde Staten. In de VS was althans de gewoonte om via de Hollywoodfilms de Mexicanen af te beelden als de schietgrage bandieten, dieven, veedieven en revolutionairen. Vanuit Amerika een voor de hand liggende keuze. Ze hebben ook maar twee buren: Canada in het noorden en Mexico in het zuiden en die Canadezen zijn natuurlijk amper te onderscheiden van de Amerikanen zelf. Zelfs de taal is doorgaans gelijk en ook de afkomst, religie en de manier van leven verschilt niet zo erg van elkaar. De Mexicanen daarentegen zijn in bijna alles anders. Dan is het gemakkelijk af te geven op dergelijke buren, zeker als ze ook nog eens economisch ver achter liggen en van een toch duidelijk ander ras zijn dan de stoere, blonde, blanke Amerikanen. In films heb je nou eenmaal ‘miezerige’ mannetjes nodig of boefjes of dieven of gewoon slechteriken. De keuze is dan al gauw gemaakt. Niet dat ik het goed praat, verre van dat, maar wel voor de hand liggend. Kortom de Mexicanen en de Amerikanen zijn nou niet bepaald elkaar’s grootste vrienden. Officieel en op allerlei regeringsniveaus zijn er dan wel weinig tot haast geen problemen, maar de gewone Mexicaan van de straat staat toch best wel een beetje afwijzend tegen die rijke buur uit het noorden. Totdat blijkt dat je uit bijvoorbeeld Nederland komt of daar beter bekend: Europa, dan ben je echt van harte welkom. Mexico is en was een fantastische ervaring. Niet te duur, erg zonnig en zeer gastvrij. Alleen de Mexicaanse keuken is wat eenzijdig, weinig gevarieerd en niet verfijnd. Gelukkig zijn er ook ruimschoots voldoende goede Europese restaurants of desnoods Amerikaanse fast food ketens waar je niks te kort hoeft te komen. Al met al een méér dan interessant vakantieland. Zowel de schitterende kusten alsook het fascinerende binnenland en de kosmopolitische, als ook de koloniale oudere steden.

Silvia Videler.

Oktober 2006

Home